ေကာင္းတာေတြကိုယူေသာ္ မေကာင္းေလာ့ ( ၂ )

အေမရိက မေကာင္းေၾကာင္း

     ဒီပိုစ့္ series က အေမရိကေကာင္းေၾကာင္းခ်ည္းပဲ ေျပာသလိုျဖစ္ေနႏိုင္လို႕ အေျပာင္းအလဲေလးျဖစ္ ေအာင္ အခု ဒီအပိုင္းကိုေတာ့ အေမရိကမေကာင္းေၾကာင္း နဲ႕စလိုက္ပါရေစ..း) က်ေနာ္က ႏိုင္ငံျခားဆိုလို႕ ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၊ သည္ႏွစ္ႏိုင္ငံကိုပဲ ေရာက္ဖူး၊ ကာလအတန္ငယ္ ၾကာရွည္စြာေနဖူးရာ  ( စိတ္ပိုင္း ) လြတ္လပ္ပြင့္လင္းေသာ၊ ( ရုပ္ပိုင္း ) ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း တခုအေၾကာင္း ေျပာဆိုေဆြးေႏြး၊ ဥပမာေပးရန္ရွိေသာအခါ၊ ထို႕ျပင္ “အျခားႏိုင္ငံေတြမွာ ဒီကိစၥကို ဘယ္လို ေျဖရွင္းၾကသလဲ” ဟု ေျပာဆိုရန္ရွိေသာအခါ သည္ႏွစ္ႏိုင္ငံမွာေနဖူးတုန္းက အေတြ႕အၾကံဳေတြကိုပဲ ျပန္ေျပာျပစရာ ရွိပါသည္။  တကယ္ေတာ့ အေကာင္းေျပာရန္၊ ျပရန္ရွိေသာအခါ သူမ်ားႏိုင္ငံေတြကို ေျပာေန၊ ျပေနရ သည့္ကိစၥက အလြန္ခံျပင္းဖို႕ ေကာင္းသည့္ကိစၥ ျဖစ္ပါသည္။ ဒါေပမဲ့ ေလာေလာဆယ္မွာ က်ေနာ္တို႕က ထိုင္းႏိုင္ငံေလာက္ မဟုတ္ေသးသည့္ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ား ရွိေနပါေသးရာ၊ ထိုင္းႏိုင္ငံကလည္း သူ႕အထြာ နဲ႕သူ အေမရိကထက္ပင္ သာသည့္ေနရာေတြရွိေနရာ ယခုအေမရိက မေကာင္းေၾကာင္း ေျပာမည္ဆိုေသာအခါ ( ျမန္မာႏွင့္မယွဥ္ျပႏိုင္ဘဲ ) ထိုင္းႏွင့္သာ ယွဥ္ျပေနရပါေတာ့သည္။ ဥပမာ၊ ဆဲလ္ဖုန္း ေရာင္းသည့္ကိစၥတြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံက အေမရိက ( US ) ထက္ပိုသာ၊ ပိုမို ရွင္းလင္းလြယ္ကူပါသည္။  မေလးရွား၊ စကၤာပူႏိုင္ငံ တို႕မွာလည္း ထိုသို႕ပင္ ရွိသည္ဟု ၾကားဖူးပါသည္။ က်ေနာ္တို႕လည္း တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြမွာ US ထက္ ပိုသာေအာင္၊ အနည္းဆံုးေတာ့ တန္းတူေလာက္ ျဖစ္ေအာင္လုပ္ၾကပါစို႕..။   

     ဖုန္းတလံုးလက္ဝယ္ေရာက္ဖို႕ US မွာ Photo ID, Social Security Number, Mailing Address, Permanent Address စတာေတြလိုအပ္ (ဝါ) ဖုန္းကုမၸဏီကို ေပးရ၊ ျပရပါသည္။ သေဘာတရားမွာ ဥပမာ.. AT&T ဖုန္းကုမၸဏီ ႏွင့္မိမိအၾကား ၂-ႏွစ္သက္တမ္း စာခ်ဳပ္တခုခ်ဳပ္ဆိုၾကရာတြင္ မိမိကဘယ္သူဘယ္ဝါ၊ မွတ္ပံုတင္နံပါတ္က ဘယ္ေလာက္ ( = Social Security Number + State Photo ID or Driver license  )၊ မိမိ၏လိပ္စာတို႕ကို ေဖာ္ျပရသည့္သေဘာ ျဖစ္ပါသည္။ စာခ်ဳပ္ထဲမွာ မိမိတလလွ်င္ မိနစ္ ၄၅၀၊ ၅၅၀ သံုးခြင့္ရွိ သည္ စသည္ျဖင့္ ေဖာ္ျပထားျပီး တလလံုး တခြန္းမွ မေျပာလည္း သတ္မွတ္ထားသည့္ လစဥ္ေၾကးကို ေပးေဆာင္ ရပါသည္။ ပိုေျပာလွ်င္ေတာ့ ပိုေျပာသည့္မိနစ္အတြက္ ပိုေပးရပါသည္။ ထို monthly-based bill သည္ လကုန္လွ်င္မိမိထံသို႕ သူတို႕ကို ေပးထားသည့္ mailing address အတိုင္း စာတိုက္မွ ေရာက္လာ ပါသည္။ Online bill pay လုပ္ထားလွ်င္ေတာ့ ေငြသြင္းလို႕ရျပီ ဆိုသည့္ email မ်ိဳးပဲ ဝင္လာတတ္ပါသည္။

     ထိုင္းႏိုင္ငံမွာေတာ့ ဖုန္းတလံုး လက္ဝယ္ေရာက္ဖို႕ကိစၥမွာ “ေစ်းထဲက ေနကာမ်က္မွန္တလက္၊ ကင္မရာ တလက္၊ ဂ်င္းေဘာင္းဘီတထည္ ဝယ္လိုက္သလို” ဝယ္လိုက္ျခင္းသာျဖစ္ျပီး ဖုန္းကုမၸဏီတခုခုႏွင့္ သက္တမ္း ဘယ္ေလာက္ရွိသည့္ စာခ်ဳပ္တခုကို ႏွစ္ဦးခ်င္းၾကား တိုက္ရိုက္ခ်ဳပ္ဆိုလိုက္သည့္သေဘာ သိပ္မသက္ေရာက္ ပါ။ သူ႕ process မွာ ( ၁ ) ဖုန္းဆိုင္ တခုသို႕ဝင္သြားျပီး၊ ၾကိဳက္ရာဖုန္း ( Nokia, Sumg Sang, etc. ) တလံုး  ေရြးယူလိုက္မည္။ ( ၂ ) ထို႕ေနာက္ အစီအရီခ်ျပထားသည့္ Sim Card ( ဖုန္းနံပါတ္ပါ ကတ္ျပား ) မ်ားထဲမွ မိမိ ၾကိဳက္ႏွစ္သက္ရာဂဏန္းပါေသာ Sim Card ကို ၁၉၉ ဘတ္ေလာက္ ( ဟိုတုန္းက/ ယခုေစ်းမသိ ) ႏွင့္ ဝယ္ျပီး ဆိုင္ရွင္က ဖုန္းထဲထည့္ေပးမည္။ ( ၃ ) ထို႕ေနာက္ ၅၀ ဘတ္တန္ေလာက္ prepaid card တခုမွ code နံပါတ္ေတြကို ဖုန္းထဲသို႕ ရိုက္ထည့္မည္ဆိုလွ်င္ ( တမိနစ္လွ်င္ ဘယ္ႏွစ္ျပာႏွဳန္းျဖင့္ ) ဘတ္ ၅၀ ဖိုး ဖုန္းေျပာလို႕ရျပီ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ဖုန္းတလံုးဝယ္တာက Seven Eleven ဆိုင္ထဲ ဝင္ျပီး Coke တလံုးဝယ္သေလာက္ လြယ္ကူ လွ်င္ျမန္ပါသည္။ ဤ process တြင္ မိမိ ( ဖုန္းဝယ္သူ ) ၏ ID, address စသည္တို႕လည္း တခုမွ မလိုအပ္လိုက္ပါ။ ေနကာမ်က္မွန္၊ camera တလက္၊ ေဘာင္းဘီတထည္၊ Coke တလံုး ဝယ္လွ်င္ ( က်သင့္ေငြေပးေခ်ႏိုင္ရင္ ျပီးကေရာ့ ) မိမိ ဘယ္ႏိုင္ငံ/ဘယ္ျပည္နယ္သားျဖစ္သည္၊ နာမည္ ဘယ္လိုေခၚသည္ကို ဆိုင္ရွင္ကို ေျပာျပစရာ မလိုသကဲ့သို႕တည္း။ အေမရိက မေကာင္းေၾကာင္းဆိုတာက US မွာ ဖုန္းတလံုး လက္ဝယ္ေရာက္ဖို႕ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာေလာက္ မလြယ္ကူလွ၊ နည္းနည္းေလာက္ ေရွးရိုးဆန္ေနေသး တာကို ေျပာတာပါ။ ဆိုခဲ့သည့္ အတိုင္း Photo ID, Social Security Number ( SSN ), mailing address ( for monthly bill ) ေတြ လိုပါမည္။ ၾကည့္ရတာ ဒီက homeless ေတြ ဖုန္းပိုင္ဖို႕ ျဖစ္ႏိုင္မည္ မထင္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႕ႏိုင္ငံက တံတားေအာက္ေန သူေတာင္းစားေတြလည္း ဖုန္း ကိုယ္စီႏွင့္ပဲ ျဖစ္ပါ သည္။ ေျပာခ်င္တာက အေမရိက ( US ) သည္ ဖုန္းကိစၥမွာ ထိုင္းႏိုင္ငံကေလးကိုပင္ မမီရွာပါ .. း))

     ဟိုတေလာတုန္းက Singapore က တူမအရြယ္ မိန္းကေလးတေယာက္က စကၤာပူတြင္ ေနရာတကာမွာ TV camera တပ္ဆင္ထားေၾကာင္း ဖဘမွာ ေျပာပါသည္။ က်ေနာ္က “ညည္းတို႕ စကၤာပူက အစြမ္းကုန္ အလွ ျပင္ထားတဲ့ ၁၈ ႏွစ္သမီး အပ်ိဳေလးနဲ႕တူတယ္” ဟုေျပာမိပါသည္။ သူမက “ဦးတို႕ အေမရိကကေကာ  ဘယ္ အရြယ္ေလာက္လဲ..” ဟု ေမးရာ “ဦး (ခဏ) ေရာက္ေနတဲ့  အေမရိက က အသက္ ၇၀ ေလာက္ အဖြား အရြယ္ ေရာက္ေနပါျပီကြယ္.. ညည္းတို႕စကၤာပူလို ၾကြၾကြရြရြ၊ ေက်ာ့ေက်ာ့ရွင္းရွင္းနဲ႕ မလွေတာ့ပါဘူး” ဟု ဟာသ ေျပာျဖစ္ပါသည္။ သူမက ဆက္လက္၍ “ဒါဆို ျမန္မာျပည္ကေရာ့ ဘယ္အရြယ္ေလာက္လဲ ဦး” ဟု ေမးျပန္ပါသည္။ က်ေနာ္က “သူက ခုမွ ၇-ႏွစ္သမီးေလး.. ေနာက္ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ေနမွ ျမန္မာဆန္ဆန္ေလး ေတာ္ေတာ္က်က္သေရရွိတဲ့ ၁၇ -ႏွစ္သမီး အပ်ိဳမ ျဖစ္လာလိမ့္မယ္” ဟု ေျပာခဲ့ပါသည္။ အေမရိကအေၾကာင္း ဆက္ရလွ်င္ အေမရိကသည္ နည္းနည္းေလာက္ အိုေလျပီ။ နယူးေယာက္၊ ေဘာလ္တီမိုး၊ ဖီလာဒယ္ဖီးယား စေသာ ျမိဳ႕သက္တမ္း ၂၀၀-၃၀၀ ေက်ာ္ ျမိဳ႕ၾကီးမ်ား ( အထူးသျဖင့္ အေရွ႕ဖက္ ကမ္းေျခက ျမိဳ႕ၾကီးမ်ား ) မွာ ေရွးေခတ္ပံုပန္းႏွင့္ တိုက္အိုတိုက္ေဆြးေတြကို အမ်ားအျပားေတြ႕ႏိုင္ပါသည္။ ထိုတိုက္အိုတိုက္ေဆြးမ်ိဳး Singapore, Hong Kong, Tai Wan တို႕မွာ ေတြ႕ႏိုင္မည္၊ ရွိဦးမည္ မဟုတ္ေသးပါ။ ေနာက္ျပီး ဒီတိုင္းျပည္မွာက စီးကရက္ေသာက္ျပီးလွ်င္ လမ္းေပၚမွာပစ္ခ်ျပီး ေျခေထာက္နဲ႕ဖိ၊ မီးသတ္ထားခဲ့တာမ်ိဳးက  ျပႆနာ မရွိပါ။ ( ဒါဏ္ရိုက္ မခံရပါ ) လူေတြက အဲဒီေဆးလိပ္တိုေတြကို ျမဴနီစပါယ္ သန္႕ရွင္းေရးသမားေတြ က လိုက္သိမ္းပါလိမ့္မည္ဟု သေဘာထားၾက ပါသည္။ ေနာက္တခုက ထိုင္းမွာေနတုန္းက က်ေနာ္ ေတြ႕ဖူးတာ က ေဟာ္တယ္၊ တည္းခိုခန္း၊ ကြန္ဒိုေတြရဲ႕ သန္႕စင္ခန္း ( restroom ) ေတြမွာ မိမိကိစၥ ျပီးလွ်င္ ေရပန္းႏွင့္သန္႕စင္ရန္ a showering toilet water pipe ( အဲသည္အရာကို တခြန္းတည္းနဲ႕ ဘာေခၚသလဲ မသိလို႕ပါ ) ေတြရွိၾကပါသည္။ အိမ္ေတြမွာလည္း အဲလိုသံုးၾကတာ မ်ားႏိုင္ပါသည္။ သည္ေနရာမွာလည္း အေမရိကသည္ ေတာက်ေလ၏။ အေမရိကတခြင္လံုးမွာ ယင္း device အစား အိမ္သာသံုးစကၠဴကိုပဲ အသံုး ျပဳၾကပါသည္။ ေရအသံုးမျပဳၾကပါ။ ဒါေၾကာင့္  ေျပာခ်င္တာက အေမရိက ( US ) မွာစြဲျမဲေနေသာ သူတို႕လူမ်ိဳး၏ ထံုး၊ ဓေလ့၊ အက်င့္တို႕သည္ အကုန္ အဆင့္အတန္း ျမင့္ျမင့္ ႏွင့္ အေကာင္းစား ( superb ) မ်ားခ်ည္းမဟုတ္.. ဆိုတာ ျဖစ္ပါသည္။ အေမရိက ေတာ္ေတာ္ သားသားနားနား ရွိမည္ဟု ထင္မွတ္ မထားၾကဖို႕ ၾကံဳလို႕ ေျပာျပတာ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ က်ေနာ္ကေတာ့ျဖင့္ “လွတပတ ျမိဳ႕ၾကီးျပၾကီး” ကို ေရာက္ရေပတယ္လို႕ သိပ္ proud ျဖစ္လို႕မရပါ။ ဒါေပမဲ့ ဒီမွာ Asian, Burmese ( Myanmar ) ေတြဆိုျပီး ေပၚေပၚထင္ထင္ အႏွိမ္ခံရ တာမ်ိဳးမရွိတာ၊ ရဲကိုေၾကာက္ဖို႕မလိုတာ၊ ဘယ္သူကမွ ဘယ္သူ႕ထက္ အရမ္းကြာလွ သာလွသည္ရယ္လို႕ မရွိ၊ အားလံုး မတိမ္းမယိမ္း၊ တန္းတူရည္တူေတြပဲဟု ခံစားရတာ ( equality ) အတြက္ေတာ့ ေက်နပ္မိပါသည္။  

အေမရိက ေကာင္းေၾကာင္း

( ၁ ) Photo ID လုပ္ေပးပံု

     က်ေနာ့္ဘဏ္စာရင္းထဲက က်ေနာ္ ေငြ $ 1000 ေလာက္ ထုတ္ခ်င္သည္ ဆိုပါစို႕။ ATM Card ႏွင့္ တေန႕ တာအတြင္း အလြန္ဆံုး $ 500 အထိပဲ ထုတ္ခြင့္ရွိတာတို႕ ဘာတို႕ စည္းကမ္းခ်က္ေတြ ရွိေနတတ္ပါသည္။ ထိုအခါမ်ိဳးမွာ မိမိဘဏ္သို႕ လူကိုယ္တိုင္သြားျပီးထုတ္မွ $ 1000, 2000 စသည္ျဖင့္ ထုတ္ႏိုင္ပါမည္။ က်ေနာ္က ထိုေငြကိုထုတ္မည္ ျဖစ္လွ်င္ က်ေနာ္သည္ “ေအးေက်ာ္ဇံ” ျဖစ္ေၾကာင္း ဓါတ္ပံုႏွင့္တကြ ျပသရန္ လိုအပ္လာ ပါသည္။ က်ေနာ့္နာမည္ႏွင့္ဓါတ္ပံုပါေသာ ထို Identification Card ( ID ) သည္ Photo ID ျဖစ္ပါသည္။ တျပည္နယ္ႏွင့္ တျပည္နယ္ card ပံုစံခ်င္းမတူ၊ သေဘာတရားကသာ အတူတူ ျဖစ္ပါသည္။ ထို card ကို ျမိဳ႕တိုင္းမွာရွိသည့္ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္လိုင္စင္ ထုတ္ေပးေရး႒ာနရံုးေတြမွာ ျပဳလုပ္ေပးပါသည္။ လူတေယာက္၏ ကားေမာင္းလိုင္စင္ ( Driver License ) သည္ ထိုသူ၏ Photo ID လည္း ျဖစ္ပါသည္။ ဥပမာ.. က်ေနာ့္လို ( မသန္စြမ္းသျဖင့္ ) ကားေမာင္းလိုင္စင္ မလုပ္ျဖစ္သူမ်ားအတြက္ မိမိ၏ Identity Verification အတြက္ ကားေမာင္းလိုင္စင္မဟုတ္ေသာ ထို ID card ကို ကားေမာင္းလိုင္စင္ရံုးမွပင္ ထုတ္ေပးပါသည္။ ေနာင္ ကား ေမာင္းတတ္၍ ကားေမာင္းလိုင္စင္ရလွ်င္ သည္ ID card ကို သိမ္းျပီး Driver License Card တခု ထုတ္ေပး လိုက္ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ယင္းတို႕သည္ နံပါတ္ခ်င္း အတူတူ ျဖစ္ပါသည္။

     ဤ Photo ID/ Driver License ရရွိေရးအတြက္ မိမိ US သို႕ တရားဝင္ ေရာက္ရွိလာခဲ့ေၾကာင္း ျပည္ဝင္ခြင့္ အေထာက္အထားႏွင့္ ဤျမိဳ႕တြင္ ေနထိုင္ေၾကာင္း အေထာက္အထား ( ထိုသို႕ ေနထိုင္သျဖင့္ ဤျမိဳ႕လိပ္စာ ႏွင့္ မိမိထံသို႕ ေရာက္လာသည့္ စာ ၂-ေစာင္ခန္႕ ) ကို ျပ၊ ျဖည့္စရာရွိတာ ျဖည့္လိုက္လွ်င္ မိမိအား ကြန္ျပဴတာႏွင့္ ဆက္ထားေသာ ကင္မရာ ( Cam ) ျဖင့္ ရိုက္ယူပါသည္။ ခဏေနေတာ့ ထိုဓါတ္ပံုႏွင့္ မိမိ၏ အမည္၊ အျမဲတမ္းလိပ္စာပါေသာ card တခု စက္ထဲကထြက္လာပါသည္။ က်ေနာ္ ျပည္နယ္သံုးျပည္နယ္မွာ ေနဖူးရာ ႏွစ္ျပည္နယ္မွာ ေန႕တြင္းခ်င္းပဲ ထိုကဒ္ကို ခ်က္ခ်င္းရပါသည္။ ယခု ေနသည့္ ျပည္နယ္ ( Oregon ) မွာေတာ့ ေနာက္မွ စာတိုက္ကေန ပို႕ေပးမည္ဟု ဆိုကာ ျပန္လႊတ္လိုက္ျပီး card က တပါတ္ေလာက္ အတြင္း စာတိုက္မွ ေရာက္လာပါသည္။ မည္သို႕ပင္ ျဖစ္ေစ State Photo ID တခု ရရွိဖို႕ကိစၥသည္ တရက္ကိစၥ ( လြန္ေရာ့ ကြ်ံေရာ့ ၂-နာရီခန္႕သာ ၾကာေသာကိစၥ ) ျဖစ္ပါသည္။

     က်ေနာ္တို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ယခုလာမည့္ု ဧျပီ ( ၁ ) ရက္ေန႕ က်င္းပမည့္ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ မဲဆႏၵရွင္စာရင္း မမွန္ကန္မွဳမ်ား ရွိေၾကာင္းသိရပါသည္။ တကယ္ေတာ့ ျမန္မာျပည္က ျမိဳ႕နယ္လဝကရံုးေတြ မွာ  ( အေမရိကမွာလို လူတိုင္းနီးပါး ကားမစီးႏိုင္ေသးသျဖင့္ ကညနရံုးၽမွာတာ့ မဟုတ္ဘူးေပါ့ ) အဲဒီလို Photo ID ရိုက္ေပးသည့္ စက္ကေလးတခုႏွင့္ ကြန္ျပဴတာႏွင့္တြဲထားေသာ ကင္မရာတခုစီေလာက္ တပ္ဆင္ေပးထား လွ်င္ ေတာ္ေတာ္ေလး အဆင္ေျပမည္ဟု ယူဆရပါသည္။ ဒီစက္ေတြက သိပ္ၾကီးၾကီး မားမား၊ ေခတ္မီ ဆန္းဆန္းျပားျပား စက္မ်ားမဟုတ္ၾကပါ။ Printer တမ်ိဳးသာ ျဖစ္ပါသည္။ လဝက ဝန္ၾကီး႒ာနမွ တျမိဳ႕နယ္ တလံုးက်ေလာက္ ေပးရန္ ( ဒါဆို ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ျမိဳ႕နယ္ေပါင္း သံုး-ေလးရာအတြက္ ) စက္ေပါင္း ပိုပိုလိုလို ၄၀၀ လံုးေလာက္ပဲ လုိမည္ျဖစ္ျပီး ဝယ္ဖို႕မတတ္ႏိုင္ေလာက္စရာ မရွိဟု ထင္ပါသည္။ ထို ID သည္ ကိုင္ေဆာင္သူက Permanent Resident / Citizen ျဖစ္သည္ဟူေသာ အေထာက္အထား မဟုတ္ပါ။ ထို႕ေၾကာင့္ ဤအေထာက္အထား အားျဖင့္ မဲေပးခြင့္ မရွိပါ။ မဲေပးခြင့္ ရရန္မွာ ဤ ႏုိင္ငံသား  ( citizen ) တေယာက္ ျဖစ္ရပါမည္။

     က်ေနာ္တို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့  ( ဥပမာ ) ဘူးသီးေတာင္ ျမိဳ႕နယ္၊ ေမာင္ေတာျမိဳ႕နယ္က ဘဂၤါလီကုလား ( ရိုဟင္ဂ်ာဆိုသူ ) ေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္က ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ မျပဳေသးဘူလည္း ဆိုရဲ႕။ သူတို႕က မဲေပးခြင့္ ( suffrage ) ေတာ့ရေနၾကျပီး၊ ျမိဳ႕နယ္လူဦးေရ၏ ၇၅ - ၉၀% ခန္႕ထိရွိေသာ သူတို႕လူမ်ိဳးေတြပဲ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ ျဖစ္ေနၾကပါသည္။ က်ေနာ္က ဘူးသီးေတာင္မွာ ေမြးဖြားခဲ့သူပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဘဂၤါလီေတြကို မုန္းတီးလွသည္ မဟုတ္ပါ။ ထို႕ေၾကာင့္ပင္ သူတို႕ကို Humanitarian basis ျဖင့္ ခုနကေျပာ ခဲ့သည့္ Resident ID ေလာက္၊ Permanent Resident status ေလာက္ထိေတာ့ ေပးထိုက္သည္ဟူေသာ ပုဂၢလိကအျမင္ရွိသူလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအျမင္မ်ိဳးရွိသျဖင့္ က်ေနာ္ “ရိုဟင္ဂ်ာ အေရး” ပိုစ့္ေတြမွာ ဘာမွ ဝင္မေျပာတာ ျဖစ္ပါသည္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႕ကို “ႏိုင္ငံသား” ( citizenship ) ေပးထိုက္၊ မေပးထိုက္ ကိစၥကေတာ့ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္မွာ “ႏိုင္ငံသားျပဳျခင္းဆိုင္ရာေကာ္မီတီ” လိုမ်ိဳး ေကာ္မီတီေတြ ဖြဲ႕ျပီး အဲသည္ ေကာ္မီတီေရွ႕ေမွာက္မွာ သမိုင္းပညာရွင္ေတြ၊ ဥပေဒ ပညာရွင္ေတြက စာတမ္းဘာေတြ ဖတ္၊ ေသခ်ာ debate လုပ္ျပီးမွ  ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က သင့္ျမတ္သည္ဟု ထင္ျမင္တဲ့အတိုင္း မဲေပးဆံုးျဖတ္ရမည့္ကိစၥ ျဖစ္သည္ဟု ထင္ပါသည္။ က်ေနာ့္ အျမင္အရ သူတို႕ “တိုင္းရင္းသား” မဟုတ္တာေတာ့ ေသခ်ာသေလာက္ ရွိပါသည္။ ျဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ အိႏၵိယႏွင့္ ျမန္မာ ဥဒဟိုသြားလာႏိုင္ခဲ့စဥ္က သူတို႕ ယခု ဘဂၤလားေဒရွ္႕ႏိုင္ငံ ဖက္ျခမ္းမွ  ျမန္မာႏိုင္ငံဖက္သို႕ လွိမ့္ဝင္လာ ခဲ့ၾကတာသာ ျဖစ္မည္ဟု ထင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

     သူတို႕ အာရပ္ဖက္က လာခဲၾကသည္ဟု ေျပာေနၾကတာက တကယ္ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ အေၾကာင္းမွာ အာရပ္ဖက္ က လာလွ်င္ အာရပ္ယဥ္ေက်းမွဳ၊ ဘာသာစကားတခုခု ပါလာရပါမည္။ ယခု သူတို႕၏ ဘာသာစကားမွာ ယေန႕ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အေရွ႕ဖက္ျခမ္းက ဘာသာစကား ( dialect ) ႏွင့္ ၁၀၀% အတူတူ ျဖစ္ျပီး၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ျမိဳ႕ေတာ္ ဒကၠားတြင္ ေနသူတို႕၏ dialect ႏွင့္ အၾကမ္းအားျဖင့္ ၉၀% ေလာက္ တူညီသည္ဟု သိရပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ သူတို႕သည္ Bangladesh origin ျဖစ္သည္မွာ ထင္ရွားပါသည္။ ဒါေပမဲ့သူတို႕ ျမန္မာျပည္ဖက္ အျခမ္းသို႕ ေရာက္ေနၾကသည္မွာလည္းအနည္းဆံုး မ်ိဳးဆက္ေလးဆက္ ( အနည္းဆံုး ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ခန္႕ ) ေလာက္ေတာ့ ရွိျပီဟု ထင္ပါသည္။ ယခု သူတို႕ကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံကလည္း ငါ့ႏိုင္ငံသားမဟုတ္ဟု ဆိုပါသည္။ ျမန္မာကလည္း ငါ့ႏိုင္ငံသားမဟုတ္ဟု ဆိုပါသည္။ ျမန္မာ နအဖအစိုးရ လက္ထက္တုန္းကေတာ့ ( အခုေတာ့ မသိ ) သူတို႕လူမ်ိဳးလူငယ္ေတြ အိမ္ေထာင္ျပဳခ်ိန္တန္လွ်င္ ျမန္မာနယ္စပ္တေလွ်ာက္ရွိ နစကတပ္ဖြဲ႕ ထံတြင္ သတို႕သား+ သတို႕သမီး အမည္တို႕ကို ေဖာ္ျပလွ်က္ လက္ထပ္ခြင့္ တင္ရပါသည္။ ၆ လ မွ တႏွစ္အၾကာတြင္ ခြင့္ျပဳခ်က္က်လာမွ သူတို႕ လက္ထပ္ၾကရပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ လက္ထပ္ခြင့္ ျမန္ျမန္ က်ေအာင္ နစက တပ္ဖြဲ႕မွဴးကို ေရ ( ေငြ ) ေလာင္းၾကရပါသည္။ ထိုကာလ အတြင္း ခိုးရာလိုက္ခဲ့လွ်င္ ေထာင္ဒါဏ္ ၅ ႏွစ္၊ ခိုးရာလိုက္ေျပးစဥ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံ ဖက္သို႕ ကူးသြားခဲ့ေသး သည္ဟု ယူဆျခင္း ခံရလွ်င္ ယင္းတရားမဝင္ ႏိုင္ငံကူးျခင္း အတြက္ ေထာင္ဒါဏ္ ( ၇ ) ႏွစ္၊ ႏွစ္ရပ္ ေပါင္းေသာ္ လူၾကားမေကာင္း ေလာက္ေအာင္ပင္ သတို႕သား၊ သတို႕သမီး ( ? ) ေတြက ေထာင္ဒါဏ္ ( ၁၂ ) ႏွစ္ အထိ က်ခံၾကရပါသည္။ သည္လိုေတြ လုပ္တာကေတာ့ လူမဆန္ လွဟု ထင္မိပါသည္။ က်ေနာ္တဦးတည္း၏ သေဘာမွာ သူတို႕ကို Permanent Resident ေလာက္ေပးထား၊ လူလိုိလည္း ဆက္ဆံျပီး Citizenship ကိုေတာ့ ခပ္ေျဖးေျဖး အခ်ိန္ယူျပီး စဥ္းစားရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤသို႕ ႏိုင္ငံသား အဆင့္အတန္း ( Citizenship ) ေပးရန္ တရားဝင္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မက်ေသးခ်ိန္ အတြင္း ဥပေဒ သေဘာအရ သူတို႕၏ မဲေပးခြင့္ႏွင့္ အေရြးခံပိုင္ခြင့္ ( suffrage ) ကို ရုပ္သိမ္းထားရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဥပမာ။ ။ က်ေနာ့္မွာ လက္ရွိအားျဖင့္ Oregon State Photo ID ႏွင့္ Permanent Resident Card ( Green Card ) လက္ဝယ္ ရွိပါသည္။ Social Security Number လည္း ရွိပါသည္။ သို႕ရာတြင္ က်ေနာ္ Citizen မဟုတ္ေသးသျဖင့္ ဒီႏွစ္ အေမရိကန္သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ( ႏွင့္ ဘယ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာမွ ) မဲေပးခြင့္မရွိေသးပါ။       

     State Photo ID ၏ သေဘာတရားမွာ ဒီလူတေယာက္ ဘယ္ေန႕က ေမြးဖြားခဲ့ျပီး ဘယ္ျပည္နယ္၊ ဘယ္ျမိဳ႕မွာ လက္ရွိေနထိုင္သည္ အဓိပၸါယ္ေလာက္မွ်သာ ရွိပါသည္။ ဒီႏိုင္ငံမွာ စာတိုက္ကလာသည့္ စာ ႏွစ္ေစာင္ ျပရသည့္ကိစၥကို ျမန္မာ့နည္းျမန္မာ့ဟန္ ေျပာင္းလိုက္လွ်င္ ရပ္ကြက္လူၾကီး၏ အိမ္အမွတ္ ဘယ္ေလာက္တြင္ အမွန္တကယ္ ေနထိုင္ေၾကာင္း ေထာက္ခံခ်က္ျဖင့္ အစားထိုးႏိုင္မည္ ထင္ပါသည္။     ထို႕ေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ အိမ္ပိုင္ရာပိုင္ႏွင့္ တကယ္ေနထိုင္သည့္ (သူတို႕၏ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မွဳ/ မျဖစ္မွဳ အတြက္ အျငင္းပြားဖြယ္ျဖစ္ေသာ ) တရုတ္၊ ကုလားတို႕ကို State Photo ID ေလာက္ ထုတ္ေပးတာက ( ေရးေကာက္ပြဲမွာ အေရြးခံပိုင္ခြင့္၊ မဲေပးပိုင္ခြင့္ မရွိသျဖင့္ ) ကိစၥမရွိေလာက္ဟု ထင္ပါသည္။

     US မွာ အျမဲတမ္း ေနထိုင္ခြင့္ ( Green Card or Permanent Resident Status ) ကို အေမရိက သို႕ တရားဝင္ေရာက္ရွိ၍ တႏွစ္ေနျပီးလွ်င္ ေလွ်ာက္ခြင့္ ရွိပါသည္။ ၅- ႏွစ္ေနျပီးလွ်င္ေတာ့ ႏိုင္ငံသား ( Citizen ) ေလွ်ာက္ခြင့္ ရွိပါသည္။ ထိုသို႕ ႏိုင္ငံအတြင္း “အျမဲတမ္း ေနထိုင္ခြင့္ ျပဳျခင္း”၊  “ႏိုင္ငံသားျပဳျခင္း” တို႕မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုျခံဳေရး အတြက္ အေတာ္အေရးၾကီးသည္ ျဖစ္၍ ထိုကိစၥမ်ားကိုေတာ့ “Department of Homeland Security ( DHS )” ( အမိေျမ လံုျခံဳေရးဝန္ၾကီး႒ာန ) ကပဲ လုပ္ပါသည္။ ျပည္နယ္က လုပ္ပိုင္ခြင့္ မရွိေတာ့ပါ။

     က်ေနာ္တို႕ ႏိုင္ငံမွာလည္း ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ၏ လဝက ဝန္ၾကီး႒ာနကို US က DHS သဖြယ္ မွတ္ယူမည္ဆိုလွ်င္ေတာ့ အဲသည္ State Photo ID Card ေတြကို ျပည္နယ္အစိုးရ လက္ေအာက္ခံ Immigrant ရံုးတခုက လုပ္ေပးသင့္သည္ဟု ထင္ပါသည္။ ျပည္နယ္ တျပည္နယ္ အတြင္းရွိ လူဦးေရစာရင္းကို Excel လို data-managing software ေတြႏွင့္ computerized လုပ္ထားလွ်င္၊ website တခုေလာက္လည္း လုပ္ထားလွ်င္ website ထဲ ဝင္ေရာက္ ၾကည့္ရွဳခ်ိန္ရွိ ျပည္နယ္တခု၏လူဦးေရ၊ က်ားဦးေရ၊ မဦးေရ၊ ေမြး/ေသ ဦးေရ၊ အသက္ ၁၈-၆၀ ႏွစ္အတြင္းလူဦးေရကိုပင္ ခ်က္ခ်င္းသိႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္း စုစုေပါင္းလိုက္လွ်င္ လက္ရွိအခ်ိန္ရွိ တႏိုင္ငံလံုး လူဦးေရ ကိုလည္း ခ်က္ခ်င္းသိႏုိင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤသို႕အားျဖင့္  ျမိဳ႕နယ္တခု၏မဲဆႏၵရွင္ ဦးေရကို အလိုရွိလွ်င္ Excel ကို ၁၈ ႏွစ္ႏွင့္အထက္ လူဦးေရ စာရင္းလုပ္ေပးပါဦး ဟု ခိုင္းျပီး print လုပ္လိုက္ရံုသာ ရွိပါသည္။ ( သိပ္ခက္ေသာကိစၥ မဟုတ္၊ က်ေနာ္တို႕ႏိုင္ငံသား ျမန္မာလူငယ္ေတြ အလြယ္တကူ လုပ္တတ္ၾကေသာကိစၥမ်ား သာျဖစ္ပါသည္။ ) ဤမခက္ေသာကိစၥေတြကို က်ေနာ္တို႕ ျမန္မာျပည္မွာ ေတာ္ေတာ္ခက္ေနၾက၍ ဒီမွာလုပ္ ေနၾကပံု ကိုၾကည့္ျပီး ဆြဲဆန္႕ေတြးၾကည့္မိ ျခင္းျဖစ္ပါ သည္။ က်ေနာ္တို႕သည္ ခက္ေနၾကတာေတြကို ပိုမို လြယ္ကူေအာင္၊ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ဖုန္းေရာင္းသကဲ့သို႕ ရိုးရိုးရွင္းရွင္းေလး ျဖစ္ေနအာင္ လုပ္ၾကရပါမည္။ ထိုသို႕ လုပ္ေသာအခါ သူမ်ားဆီ ကပဲ ျဖစ္ပါေစ၊ ေကာင္းတာေတြကို ယူေသာ္ မေကာင္းပါေလာ့..။

( ဆက္လက္ ေရးသား ပါဦးမည္ )